Момо Капор
Kога некој писател ми се фали како перфектно зборува шест јазици, обично му советувам да се запосли на некоја хотелска рецепција. Таму копнеат за такви! Јас лично, имам мака и со мајчиниот. Едвај наоѓам зборови кои ми се потребни за сите чуда што нѝ се случуваат.
Уште во гимназија редовно одев на поправен испит по француски, руски и српска граматика. Никако да фатам едно слободно попладне и да го научам тој англиски! Една надмена дама во некое отмено дипломатско друштво проба да ме навреди: „Како тоа вие нѝ ја откривате Америка во своите книги а не знаете англиски?“- ме праша. „Госпоѓо, и Колумбо исто ја откри Америка а не знаеше ни збор англиски!“
Кутрите наши преведувачи. Колку ли само ним им е тешко кога се обидуваат да преведат непреведливо. Ми пишува еден од Америка: „Во вашата приказна, која штотуку ја преведувам, постојат некои нејасни изрази, па ве молам да ми ги објасните. Пишувате дека тоа го чинело како Свети Патар кајгана. Ако ја јадел, колку можела да чини таа кајгана кога е толку скапа? Од колку јајца? Во која валута е платена? Дали тој израз можам да го преведам како St.Peter`s scrambled eggs? Кога сме кај јајцата, кај вас пронајдов израз јајце на око. Што е тоа? Egg on eye? Зошто некој би ставил јајце на око? Или можеби кај вас очните забочувања се лечат со јајца? Однапред благодарен и т.н“
Еден друг ме прашува во писмото, што значи тоа дека детенцето е плукнат татко му? Кој и зошто го плукнал татко му? Дали кај нас се плукаат татковците и во која прилика? Го интересира изразот, се буни како Грк во апсана. Заради што тој Грк е затворен кај нас и зошто протестирал? И како е воопшто можно некому да му падне секирата во мед? Од каде секира во мед!? Зарем медот не се чува во тегли или затворени садови?
Со изразот спие како заклан имав најмногу проблеми. Како да се преведе на цивилизиран јазик дека некој така добро и слатко спие како да го заклале? Дали низ историјата толку долго сме се колеле што колежот веќе влегол во нашите метафорични соништа? Но највеќе прашања добив во врска со поетската слика дека еден тип „прднуо у чабар“. Или чабрирал, што е сосема непреведливо на било каков јазик! Иако и тоа е тешко, човек би можел полесно да објасни каков е некој кого го викаат мртво пувало. Ама како да се објасни типично белградски израз кој има многу скриени значења а не значи ништо: „ландара пишоре!“
Или кога некој е помалку будалест, па го викаат инди-минди-саја-паја? Да не го спомнувам изразот: шатро Пера, Мика, Лаза! Преведувачите ги интересира зошто за нас се далечни токму шпанските села („Тоа за мене се шпански села“) кога има многу подалечни, како што се на пример, новозеландски или перуански? Добро е што не им текна да ме прашаат што значи „го растури ко Бугарин мисирка“ и заради што некој „се смее како луд на брашно?“ Што има смешно во брашното? Дали кај вас во фурните работат лудаци?
Ѕвездите паѓаат и преку ден, само тоа многумина не се во состојба да го видат.
После љубовта
Дали е тоа сѐ што останува од љубовта? И што воопшто останува од неа? Телефонскиот број пополека бледнее во сеќавањето. Чашите со изгравирани монограми украдени од некој хотел. После љубовта останува обичајот белото вино да се сипува во две чаши и линиите да бидат на иста висина. После љубовта останува една маса во кафана и зачуден поглед на стариот келнер што нѐ гледа со други. После љубовта останува реченицата: „Супер изгледаш, ич не си се променила… “ и „Јави се понекогаш, го имаш мојот број на телефонот“. И некои броеви од студентските соби во кои сме спиеле остануваат без љубов. После љубовта остануваат темни улици по кои сме се враќале после љубовта. После љубовта остануваат мелодии од радиото кое излегува од мода. Остануваат знаци на љубовната шифра: „Ако ме сакаш, започни го утрешното предавање со три зборови кои ќе ги имаат почетните букви на моето име“. Влегол во амфитеатарот и рекол: „Во нашата авангарда…“ Ми прати бакнеж.
После љубовта останува твојата страна од постелата и страв дека некој ненадејно ќе налета. Клик – спуштена слушалка кога се јавува непознат глас. Илјада и една лага. После љубовта останува реченицата која како дух талка низ собата: „Јас ќе одам прва во купатилото!“ И прашањето: „Зарем нема да одиме заедно?“
Овој пат не.
После љубовта остануваат соучесници, чувари на тајните кои веќе не се никакви тајни. Преполни пепељари и празно срце. Навиката да се палат две цигари истовремено, иако во близина нема никој. Фотографии снимени во автомат, таксисти кои никогаш не нѐ сакале. После љубовта останува навредена суета. Метален вкус на промашеност на усните. После љубовта остануваат други луѓе и други жени. После љубовта не останува ништо.
Катастрофа!
